— O Consello adoptou tres actos lexislativos polos que se reformará o marco de gobernanza económica e fiscal da UE.

— O principal obxectivo é garantir unhas finanzas públicas saneadas e sostibles, promovendo ao mesmo tempo un crecemento sostible e integrador en todos os Estados membro a través de reformas e investimentos.

Bruxelas, 29 de abril de 2024. O obxectivo xeral da reforma é reducir as cocientes de débeda pública e os déficits dunha maneira gradual, realista, sostida e favorable ao crecemento, protexendo ao mesmo tempo as reformas e os investimentos en ámbitos estratéxicos como o dixital, o ecolóxico ou a defensa.

Ao mesmo tempo, o novo marco ofrecerá unha marxe adecuada para as políticas anticíclicas e contribuirá a abordar os desequilibrios macroeconómicos existentes.

Medidas preventivas para unhas finanzas públicas saneadas

Conforme as novas normas, pedirase a todos os Estados membro que preparen un plan estrutural nacional de política fiscal a medio prazo que abarque entre catro e cinco anos, dependendo da duración da lexislatura nacional.

Nos seus plans, os Estados membro deberán comprometerse a seguir unha traxectoria de gasto público neto plurianual e explicar como realizarán investimentos e reformas que respondan aos principais retos determinados no contexto do Semestre Europeo, en particular nas recomendacións específicas por país.

Previamente, a Comisión presentará unha «traxectoria de referencia» de evolución do gasto neto a aqueles Estados membro cuxa débeda pública supere o 60% do produto interior bruto (PIB) ou cuxo déficit público supere o 3% do PIB.

A traxectoria de referencia ten en conta os retos específicos de cada país en materia de sustentabilidade e indica como poden asegurarse os Estados membro de que, ao termo dun período de axuste fiscal de catro anos, a débeda pública sitúese ou se manteña nunha traxectoria descendente verosímil ou continúe en niveis prudentes a medio prazo.

As novas normas conteñen dúas salvagardas que a traxectoria de referencia debe cumprir:

• unha salvagarda de sustentabilidade da débeda, a fin de garantir unha redución mínima dos niveis de débeda pública.
• unha salvagarda da resiliencia do déficit, a fin de proporcionar unha marxe de seguridade por baixo do valor de referencia do déficit público do 3% do PIB establecido no Tratado, co fin de crear reservas orzamentarias.

Os Estados membro incorporarán unha traxectoria de gasto neto aos seus plans estruturais nacionais de política fiscal a medio prazo.

Os plans nacionais, incluídas as traxectorias de gasto neto, deberán ser referendados polo Consello. Unha conta de control rexistrará as desviacións respecto de as traxectorias de gasto neto específicas de cada país.

As novas normas fomentarán en maior medida as reformas estruturais e os investimentos públicos que reforcen a sustentabilidade e o crecemento.

Os Estados membro poderán solicitar unha prórroga do plan de ata un máximo de sete anos se se comprometen a acometer unha serie de reformas e investimentos que melloren o potencial de resiliencia e crecemento, apoien a sustentabilidade fiscal e atendan ás prioridades comúns da UE.

Algunhas delas son a consecución dunha transición xusta, ecolóxica e dixital, a garantía da seguridade enerxética, o reforzo da resiliencia social e económica e, en caso necesario, a creación de capacidades de defensa.

Corrección de débedas públicas e déficits públicos excesivos 

A reforma actualiza o procedemento aplicable en caso de déficit excesivo.

Aínda que o procedemento de déficit excesivo baseado no déficit mantense sen cambios, o procedemento de déficit excesivo baseado na débeda ten en conta o funcionamento do novo marco plurianual.

Co fin de poñer en marcha un procedemento de déficit excesivo baseado na débeda, a Comisión elaborará un informe cando:

• a cociente entre a débeda pública e o PIB supere o valor de referencia;
• a situación orzamentaria non estea próxima ao equilibrio nin presente superávit;
• e as desviacións rexistradas na conta de control do Estado membro superen os 0,3 puntos porcentuais do PIB ao ano, ou ben 0,6 puntos porcentuais do PIB acumulado.

De conformidade coa práctica anterior, o Consello e a Comisión realizarán unha avaliación global equilibrada de todos os factores pertinentes que afecten á avaliación do cumprimento dos criterios de déficit ou de débeda do Estado membro de que se trate.

Entre eles figuran, entre outras cousas, o grao de dificultades en materia de débeda pública, a magnitude da desviación, a evolución da situación económica a medio prazo, os avances na aplicación de reformas e investimentos e, no seu caso, o aumento do gasto público en defensa.

Cabe lembrar que, cando se incoe o procedemento de déficit excesivo sobre a base do criterio de déficit, a traxectoria de gasto neto correctora debe ser compatible cun axuste estrutural anual mínimo de polo menos o 0,5% do PIB

De maneira temporal, a Comisión poderá ter en conta en 2025, 2026 e 2027 o aumento dos pagos de intereses á hora de establecer a traxectoria correctora dentro do procedemento de déficit excesivo.

A multa en caso de incumprimento ascenderá ata o 0,05% do PIB e acumularase cada seis meses ata que o Estado membro de que se trate adopte medidas efectivas.

As novas normas tamén especifican mellor o funcionamento das cláusulas de salvaguardia xenerais e específicas de cada país.

Seguintes etapas
Os tres textos publicaranse agora no Diario Oficial da UE e entrarán en vigor o día da súa publicación.

Contexto

A gobernanza económica é, desde 1992, un piar fundamental da arquitectura da unión económica e monetaria, cuxo obxectivo é previr e corrixir desequilibrios macroeconómicos que poidan debilitar as economías nacionais e ter efectos transfronteirizos indirectos que repercutan noutros países da UE.

A economía da UE tívose que enfrontar a novos retos coa pandemia de COVID-19 e as consecuencias da guerra de agresión de Rusia contra Ucraína.

Nun contexto de aumento dos niveis de débeda e os tipos de xuro e de novos obxectivos comúns de investimento e reforma vinculados á dobre transición, a UE decidiu reformar o Pacto de Estabilidade e Crecemento para seguir mellorando a súa eficacia.

O 26 de abril de 2023, a Comisión presentou un paquete de tres propostas lexislativas: dous Regulamentos que teñen por obxecto substituír (compoñente preventivo) ou modificar (compoñente corrector) os dous piares do Pacto de Estabilidade e Crecemento adoptado en 1997, e unha modificación dunha Directiva de 2011 sobre os requisitos aplicables aos marcos orzamentarios dos Estados membro.

O 21 de decembro de 2023, o Consello aprobou formalmente un mandato de negociación co Parlamento Europeo sobre o Regulamento relativo ao compoñente preventivo do Pacto de Estabilidade e Crecemento e un acordo de principio con vistas a consultar ao Parlamento Europeo sobre o Regulamento relativo ao compoñente corrector do Pacto de Estabilidade e Crecemento e a Directiva sobre os requisitos aplicables aos marcos orzamentarios nacionais.

O negociador do Consello foi Vincent Van Peteghem, vice primeiro ministro e ministro de Facenda de Bélxica. Os negociadores do Parlamento Europeo foron as copoñentes Esther de Lange e Margarida Marques.

A Comisión estivo representada polo vicepresidente executivo Valdis Dombrovskis e o comisario Paolo Gentiloni.

O Consello Europeo imprimiu un impulso político á reforma, máis recentemente na súa reunión dos días 26 e 27 de outubro de 2023.

Máis información: Consello da UE